صدای زنگ زورخانه ها شنیده نمی شود

رونق ورزش های وارداتی، غربت ورزش های ایرانیورزش یکی از مهم ترین موضوعاتی است که تقریباً در همه ادیان و حتی در حوزه فلسفه زندگی توسط بسیاری از فلاسفه به آن توصیه شده است. موضوع مهمی که سلامت جسم و روان را تضمین می کند و باید سلامت رفتار و اندیشه را هم با خود به همراه بیاورد. در واقع بخشی از تأثیرهای ورزش به جسم مربوط می شود و بخش مهم دیگری از تأثیرات آن به حوزه های رفتاری و روحی برمی گردد و وقتی که ارزش های یک مقوله تا این اندازه گسترش پیدا کند بی گمان وارد وسعت دیگری می شود که فرهنگ می تواند یکی از آنها باشد.

مقوله فرهنگ ورزشی از مهم ترین موضوعاتی است که همواره در کنار ورزش ها مطرح بوده است و باید اعتراف کرد که در کنار تمامی فرهنگ ها و همه ورزش ها، فرهنگ ورزشی در ایران باستان یکی از جدی ترین و مهم ترین موضوعات مورد توجه ایرانیان بوده است. جوانمردی و پهلوانی از دیرباز در فرهنگ ایرانی و در کنار رقابت ورزشی آن قدر اهمیت داشته اند و مورد توجه بوده اند که حتی می توان موارد بسیاری را مثال زد که در آنها بحث جوانمردی و پهلوانی بسیار بیشتر از خود ورزش و رقابت ورزشی مورد توجه و اهمیت بوده و ارزش و اعتبار داشته است.
«پوریای ولی»ها و جهان پهلوان «تختی»ها و... نه به خاطر زور بازو و پیروزی در رقابت ها، بلکه به واسطه اخلاق و رفتار پهلوانی شان در تاریخ ورزش این مرز و بوم برترین جایگاه ها را پیدا کرده اند و درست در نقطه مقابل موفق ترین قهرمان های ورزش کشور حتی در همین سالهای اخیر به واسطه بسیاری از دلایل و از جمله رفتارهای شان به سرعت جایگاه و اعتبارشان را در میان مردم از دست داده اند.


● روزی، روزگاری زورخانه شاید مهم ترین منابع مربوط به ورزش ایرانی را مثل بسیاری از دیگر حوزه های تاریخی بتوان در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی مورد جستجو قرار داد. پهلوانی، جوانمردی و دادگستری از مهم ترین رویکردهای موضوعی هستند که پهلوانان و زورمندان شاهنامه با توجه به آنها تعریف می شوند. در واقع تاریخ ورزش و زورمندی در ایران همواره با اخلاق، فرهنگ و پهلوانی گره خورده است و جسم قدرتمند همواره زمانی مورد توجه قرار گرفته است که در خدمت اخلاق و ارزش های معنوی بوده باشد.
این منش فرهنگی و پهلوانی هم در واقع پایه و مایه ورزش های سنتی ایرانی مثل کشتی پهلوانی و ورزش های زورخانه ای بوده است. چنان که تا سال های سال گود کشتی و زورخانه از اصلی ترین و باارزش ترین مکان های ورزشی در ایران بوده اند و اهمیت شان را تا دوران معاصر نیز حفظ کرده اند.
رحمت خلیلی از ورزشکاران پیشکسوت زورخانه ضمن تأیید این مطالب به ارزش و جایگاه ورزش های سنتی ایرانی در میان خانواده های ایرانی اشاره می کند و می گوید: برای صحبت درباره ورزش های سنتی ایرانی اصلاً لازم نیست که به سال های بسیار دور برویم. تا همین یک یا دو دهه اخیر در بسیاری از شهرهای کشورمان و در بخش هایی از تهران، اصلاً کسی که به زورخانه می رفت و میل و کباده برمی داشت و با اهل زورخانه رفت و آمد داشت، برای خانواده هم از عزت و احترام بیشتری برخوردار بود. ضمن اینکه حتی امروز هم در شهرهایی از ایران همین طور است.
وی می افزاید: وارد شدن یک ورزشکار به زورخانه فقط ورزش نیست وقتی با نام مولا علی (ع) وارد گود می شود و با یاد و نام ائمه و امامان (ع) ورزش می کند در واقع روح و جسمش را همراه با هم تمرین می دهد و هم جسم و هم اخلاقش پرورش پیدا می کند.
خلیلی تغییرات اجتماعی و سلایق جدید مردم و بویژه نسل های جوان را نیز مورد اشاره قرار می دهد و می افزاید: متأسفانه عصر کامپیوتر و دیجیتال جوانان را تنبل کرده است و جذابیت های تبلیغاتی خیلی از ورزش های جدید و غیرایرانی و اهمیت بیش از اندازه ای که روزنامه ها و تلویزیون و ماهواره به این ورزش ها می دهند، علاقه خیلی ها به ورزش های ناب ایرانی را کم کرده و بین ورزش های ایرانی و فرزندان ایران زمین فاصله ایجاد نموده است.


● پیامدهای ورزش های وارداتی
واقعیت این است که فوتبال، بسکتبال، والیبال و حتی ورزش هایی مثل بوکس، اتومبیلرانی، موتور سواری و... امروز مثل همه جای دنیا در کشور ما علاقه مندان زیادی دارند. البته طبیعی هم هست جذابیت هایی در این ورزش های جدید وجود دارد که در برخی رشته های دیگر نیست.
اما باید کسانی هم باشند که از ارزش و اعتبار و اهمیت ورزش هایی که متعلق به این کشور هستند و تازه نقش بسیار زیادی هم در فرهنگ سازی اخلاقیات ورزشی داشته اند حمایت و پشتیبانی کنند.
امین ریاحی، جامعه شناس، نیز به گونه ای دیگر به ارزش و اهمیت ورزش های اصیل ایرانی در حوزه اجتماعی اشاره می کند.
وی می گوید: بی گمان همه ورزش های خاص و اصیلی که در طول دوران های تاریخی در ایران شکل گرفته اند و تکمیل شده اند، ریشه در ویژگی های مشترک فردی و اجتماعی تک تک آدم های جامعه دارند، به همین دلیل هم هست که حتی سال ها بعد از ورود برخی ورزش های وارداتی هنوز نتوانسته ایم آنها را مال خود کنیم و با بسیاری از تأثیرات و نتایج بازخورد اجتماعی این ورزش ها مشکل داریم.
وی می افزاید: به همین فوتبال نگاه کنید، سال هاست این ورزش وارد کشور ما شده است اما حالا برای مقابله با تأثیرات و نتایج منفی حضور آن در جامعه دست به دامن منشورهای اخلاقی شده ایم و شلوغ ترین بخش فوتبال مان کمیته انضباطی است. در حالی که اصلاً پایه و مایه ورزش ایرانی اخلاق و انضباط و جوانمردی است.
متأسفانه ما ورزش امروزمان را بر پایه ها و ساختار اصلی ورزش ایرانی بنا نکرده ایم و پول بازی و تقلب، بی انضباطی و تبانی و... پیامدهای همین کم توجهی است. تازه از این بدتر آنکه طی یکی، دو دهه اخیر، رسانه ها آن قدر روی این ورزش ها تمرکز کرده اند که خیلی از ستاره های ورزشی جوان کم تجربه و ریز و درشت همه در دام تبلیغات و هیاهوی رسانه ای از گود اخلاق و فرهنگ خارج شده و اصلاً فرهنگ و ورزش را فدای جو ورزشی حضور ستاره وارشان کرده اند.
حالا در این میان باید دید تکلیف ورزش های سنتی ایرانی چه می شود؟ آیا می توان به رواج دوباره این ورزش ها در ایران امیدوار بود؟ یا این که باید بناچار منتظر ماند و به حاشیه رانده شدن این سنت های فرهنگ ورزشی را دید و دم برنیاورد!● چرا صادرکننده نباشیم؟ دکتر داوود حسینی فومنی، که پژوهش های زیادی درباره ورزش های مناطق ایران انجام داده است به گونه ای دیگر به ارزش فرهنگی ورزش های اصیل ایرانی اشاره می کند و می گوید: ورزش های گروهی زیادی هستند که امروز نیز در بسیاری از مناطق مختلف کشورمان برگزار می شوند. در واقع این ورزش ها بخشی از سنت های فرهنگی اقوام ایرانی هستند و می توانند شناسنامه قومی و ملی بسیاری از مردم ایران نیز باشند.
وی می افزاید: ورزش ها مثل خیلی از دیگر مناسبات اجتماعی و فرهنگی اقوام ریشه در عادت ها، عقاید و رسم و رسوم و حتی جغرافیای مناطق دارند و واقعیت این است که به سادگی نمی توان آنها را حذف و با مؤلفه های دیگر جایگزین کرد. شاید امروز شکل ها و انواع دیگر ورزش ها با تبلیغات و جذابیت های فراگیر به مردم ما تحمیل شده و حتی در ظاهر پذیرفته شده باشند، اما مطمئن باشید این ورزش ها به سادگی نمی توانند جایگزین فرهنگ ورزشی مردم ما بشوند.
در این میان مسؤولان ورزشی کشور نیز باید با جدیت و توجه بیشتر در حمایت از ورزش های سنتی و اصیل ایرانی بکوشند و به جای تسلیم شدن در مقابل ورزش های وارداتی حتی به فکر صادر کردن ورزش های سنتی ایرانی به دیگر کشورها و عرضه فرهنگ ایرانی از طریق ابزارهای ورزشی در حوزه بین الملل باشند. در این صورت مطمئن باشید ورزش های سنتی ایرانی هیچ گاه محبوبیت و جایگاه شان را از دست نمی دهند.


● ورزش های دیروز و جوانان امروز ورزش های باستانی و پهلوانی در کشور ما عمر طولانی و دیرپایی دارند و ارزش و اعتبار آنها به علایق، خواسته ها و سلیقه های ما ایرانیان وابسته است. این رشته های ورزشی از سال های سال بخشی از فرهنگ و ارزش های اخلاقی جامعه ایرانی را با خود به همراه داشته اند و تا امروز نیز با خود به همراه آورده اند.
اما مهم ترین مسأله ای که امروز این ورزش های کهن را با چالش روبه رو کرده، هجوم ورزش های وارداتی به ایران است. البته به هیچ وجه نمی توان جلوی ورود ورزش ها و علاقه مندان به آنها را گرفت و چنین رویکردی به هیچ وجه منطقی به نظر نمی رسد و نتیجه نخواهد داد، اما مسأله مهم این است که نباید اجازه بدهیم ورزش های وارداتی، رشته های سنتی اصیل و باستانی ورزش ایران را به حاشیه ببرند و به فراموشی نزدیک کنند.

http://zurkhanehtehran.persianblog.ir/post/7/